فرجام تاریخ؛ جستاری دربارة غایت تاریخ در نگرة شماری از متفکران
Authors
abstract
شناخت «آیندۀ تاریخ» یا «غایت تاریخ» از دیرباز اندیشه اهل نظر را به خود مشغول داشته و آنان را با این پرسش اساسی روبرو کرده است که با فرض غایت مندی تاریخ، چه آینده ای فراروی بشر قرار دارد؟ البته، این پرسش، اذهان توده مردم را نیز می خلد، اما آنان با خوش بینی یا متأثر از سنت های رایج و یا تحت تأثیر آموزه های دینی و فرهنگ غالب، کم و بیش به ارضاء نیاز خود فائق می شوند، اما متفکران به آسانی با آن پیوند نمی یابند. این مسئله در طول تاریخ از دغدغه های جدی بوده است، به ویژه در زمان هایی که سختی های متوجه حیات بشری، مدتی طولانی تداوم می یافت. از منظر اینان، تاریخ نمی توانست امری بی پایان و بدون فرجامی مشخص باشد، از این رو دسته ای از اندیشه گران در صدد تفسیری فراگیر و معنادار از زندگی برآمدند تا در پرتوی آن، رویدادهای خرد و به ظاهر آدم آفرید را توجیه نمایند و هم چنین، نوید زندگی بهتر را دهند و این امر تنها در سایة شناسایی پدیده ای هدف مند و غایت مدار به نام «تاریخ» قابل دست یابی می نمود. از این رو در دوره های اخیر، به ویژه در میان محققان غربی، گفت و گوهای زیادی در این باره انجام شده است. دستۀ بزرگی از کسانی که به این پدیده می پردازند، متأثر از آموزه های دینی اند، اما پاره ای از اندیشه گران از دیدگاه فلسفی بدان توجه می کنند و به زعم خویش می کوشند تا با شناخت «تاریخ به مثابۀ واقعیت» سمت و سوی حرکت آن را دریابند و از طریق آن، دریچه ای برای نگاه به «آینده» بگشایند و دورنمای زیست بشری را پیش بینی نمایند. این نوشتار دیدگاه سه تن از فیلسوفان تاریخ یعنی ابن خلدون، ویکو و هردر را به اختصار بررسی می کند تا نشان دهد از دیدگاه اینان، غایت تاریخ چیست؟ اینگونه بررسیها را باید مطالعاتی مقدماتی برای درک جامعة موعود مهدوی به مثابة آیندة روشن بشریت برشمرد.
similar resources
غایت مندی تاریخ
«آیندة تاریخ» یا «غایت مندی تاریخ» از مباحث ریشه دار در اندیشه بشری است و از دیرباز تأملات و مطالعات زیادی را متوجه خود ساخته است، به طوری که در دوره های اخیر، دانشی را با عنوان «آینده پژوهی یا تاریخ آینده» وارد عرصه آموزش های دانشگاهی کرده است. گرچه بسیاری از متفکران از منظر دینی به این پدیده می نگرند؛ اما برخی از اندیشه گران نیز از نظر گاه فلسفی بدان روی آورده و به زعم خویش کوشیده اند تا با ش...
full textتکوین اندیشۀ میراث ملّی معماری ایران در خوانش تجددخواهانۀ متفکران ایرانی از تاریخ در عصر مشروطه
تجدد و روشنفکری، یکی از رویش‌های مهم فکری دوران مشروطه در ایران است که منجر به بازخوانی بسیاری از مفاهیم موجود از گذشته و بازتعریف آن‌ها براساس نگرش‌های نوی آن زمان می‌شود. این مقاله، ازطریق بررسی متون آن دوران و منابع مرتبط دیگر و با استفاده از روش تفسیری-تاریخی و تحلیل محتوا، برای پاسخ‌گویی به این سؤالات، که خوانش جدید از تاریخ توسط تجددخواهان چه نقشی در تکوین اندیشه میراث ملّی ایران داشت؟ و آ...
full textجستاری در نظریه تاریخ تحلیلی رابین جرج کالینگوود
تاریخ تحلیلی از انواع دانش تاریخ است. یکی از مهمترین نظریه پردازان تاریخ که بر رویکرد تاریخ تحلیلی متمرکز بوده، رابین جرج کالینگوود، فیلسوف و مورخ سرشناس بریتانیایی و از اصحاب فلسفة تحلیلی است. در این مقاله سعی شده است آراء نظریهپردازان مهم تاریخ تحلیلی مورد طرح و نقد قرار گیرد تا زمینة لازم برای ورود به نظریة تاریخ تحلیلی کالینگوود فراهم شود. این مقاله در پی بررسی و پاسخ به این پرسش بوده اس...
full textتاریخ بیهقی؛ کتابی از میان رفته یا آرزویی شکل نگرفته (نظریّه‌ای دربارة حجم و محتوای تاریخ بیهقی)
تاریخ بیهقی از جمله آثار گرانسنگ نثر فارسی است که با توجّه به موضوع آن، در دو حوزة ادبیّات و تاریخ، مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد. یکی از مهمترین پرسش‌هایی که در باب این کتاب مطرح است، میزان حجم و محتوای این کتاب است. موضوع تاریخ بیهقی، چنان‌که امروزه در دست ماست، روایتگر چگونگی به قدرت رسیدن مسعود غزنوی و حوادث دوران زمامداری وی تا اندکی پیش از مرگ اوست. ظاهراً بیهقی در پی تکمیل تاریخ خویش تا پا...
full textMy Resources
Save resource for easier access later
Journal title:
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلامPublisher: دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
ISSN 2008-6431
volume 12
issue شماره 3 - پاییز 90 - مسلسل 47 2011
Hosted on Doprax cloud platform doprax.com
copyright © 2015-2023